Het gelaat van de ander
Wat was de bedoeling van deze thema-namiddag? Waarover ging het?
We hebben tijdens deze namiddag samen gereflecteerd over God, religie en hedendaagse vormen van spiritualiteit. We deden dit alles vertrekkende van een welbepaalde visie. De rode draad die we daarbij gebruikten, bracht ons uiteindelijk bij de filosofie van Levinas en het Godsbeeld dat daar mee is verbonden. Daarom lieten we ook Levinas zelf aan het woord tijdens deze thema-namiddag.
Als uitgangspunt voor deze reflectie had ik (Alfons Van Daele) een paar stellingen geformuleerd die hier kort toegelicht worden. In een eerste deel van de thema-namiddag ben ik wat uitvoeriger ingaan op sommige van deze uitspraken in een persoonlijke bijdrage.
Ook een uitspraak van Ignace D'hert (in De Standaard van 22 april 2000) hebben we gebruikt als motivatie voor het organiseren van deze thema-namiddag:
- Wil het geloof nog relevant zijn en betekenis hebben, moet het spreken in de taal van deze tijd. Het hele godsbeeld moet herdacht en hertaald worden.
Dit zijn dan de uitspraken die ik ter overweging geformuleerd heb:
- Er is geen wereld buiten de onze. Het is een uitspraak die vermoedelijk door heel wat mensen wordt gedeeld, maar zelfs dan bedoelt niet iedereen hetzelfde. Om daar duidelijkheid over te krijgen kan men gaan kijken naar de mogelijke consequenties? Wat bedoelen we dan met het transcendente, het leven na de dood, het rijk Gods, ...? En welke implicaties heeft dit op ons Godsbeeld, in de theorie en op de praktijk van onze geloofsbeleving?
- Het rijk Gods gaat niet over het leven na de dood. Ook de verrijzenis heeft daar niets mee te maken. Blijven we sommige verhalen in het evangelie lezen als het relaas van een gebeurtenis - zoals de verrijzenisverhalen, uitspraken over het rijk van God - daar waar we al lang weten dat we (bijvoorbeeld) het scheppingsverhaal als een mythisch verhaal, een verhaal met een boodschap moeten lezen? Deze uitspraak sluit natuurlijk nauw aan bij de eerste.
- Er is niet één God. Is de God van de Islam dezelfde als de God van de Christenen? Of als de God van de Joden? Of van de Hindoes? In vele vormen van nieuwe spiritualiteit is men geneigd daarop positief te antwoorden. Toch zijn er veel verschillende visies op God en op religie (en daarmee samenhangend ook verschillende Godsbeelden). Ook binnen het Christendom trouwens. Komt men tot een andere conclusie wanneer men God binnen onze wereld situeert, of juist erbuiten? Als er een wereld is buiten de onze, is het dan gemakkelijker om te spreken over één en dezelfde God?
- Niet alles wat ons ten diepste raakt, heeft iets met God te maken. Je kan heel diep geraakt worden door de schoonheid van de natuur, maar dat hoeft niet te verwijzen naar God. Je kan muziek heel mooi vinden, maar ook dat hoeft niet naar het goddelijke te verwijzen. Een visie op wat of wie God is, kun je alleen verwoorden door te spreken over je Godsbeeld. Welk Godsbeeld komt naar voor in het evangelie?
Het programma van de namiddag:
- We begonnen de namiddag met een persoonlijke getuigenis waarbij ik dieper ingegaan ben op sommige van de vragen en bedenkingen van hierboven. Ik heb daarbij geprobeerd om van dit alles een geheel te maken met een duidelijke 'rode draad'. Vooreerst hebben we verder gereflecteerd over de eerste uitspraak van hierboven. Meer informatie vind je hierover door te klikken op het item Eén wereld in de navigatiebalk links boven. Ook de tweede uitspraak van hierboven kwam hier aan bod. Dit alles bracht ons automatisch naar het thema Godsbeeld waarover je ook meer leest door op het item in de navigatiebalk te klikken. Uiteindelijk kwamen we dan terecht bij Levinas. Ook daarover vind je meer op deze website.
- Je vindt het pdf-bestand van deze presentatie door hier te klikken.
- Voor dit onderdeel was ongeveer een uur voorzien. Daarna kwam er een pauze van een twintigtal minuten met wat muziek, piano en orgel, en zang (zie het item Muziek in de navigatiebalk).
- Ik ben natuurlijk geen expert in deze dingen en ook heb ik veel informatie van het internet gehaald. Het is dan ook met enige terughoudendheid dat ik mijn verhaal gebracht heb. Verder heb ik ook geprobeerd om mijn persoonlijke visie tot op zekere hoogte op de achtergrond te houden.
- Na de pauze, zo rond 16:30u, hebben we ons in drie groepjes (van 5 tot 6 mensen) verdeeld. We hebben dan van gedachten gewisseld over de dingen die in het eerste deel van de namiddag aan bod zijn gekomen. Ik had voor elk groepje een kopie gemaakt van de presentatie en die kopie kon als leidraad dienen, maar het stond elk groepje vrij onderwerpen naar keuze te bespreken. In elk groepje heeft iemand genoteerd.
- We hebben de namiddag dan afgesloten door weer in de grote groep samen te komen rond 17:45u. Er werd door elke groep kort verslag uitgebracht. Wat er genoteerd werd, is samengevat en te vinden op deze website bij het verslag (cfr. de navigatiebalk). Daarna hebben we samen nog een paar liedjes gezonden (zie het item muziek in de navigatiebalk).
Deze thema-namiddag werd georganiseerd naar aanleiding van het beëindigen van de activiteiten van de Anseremme-groep (sinds januari van dit jaar 2011). Na het avondeten hebben we nog kort samengezeten om van gedachten te wisselen over het opstarten van iets nieuws. Ik heb een meer concreet voorstel voorgelegd. Daarrond werden bepaalde afspraken gemaakt.
Om voor de hand liggende praktische redenen, hebben we het aantal mensen dat we uitgenodigd hebben beperkt. We waren uiteindelijk met 17 aanwezigen. Daarbij waren een aantal mensen van de vroegere Anseremme-groep, maar ook een paar mensen van Filosofenfontein.
Deze namiddag is doorgegaan op zondag 20 maart, 2011 bij mij thuis in de Huttelaan 22, Heverlee.
De thema-namiddag werd ook opgenomen in het vormingspakket van de vzw Motief.