Werkjaar 2016-2017 - Herfstontmoeting op 25 september 2016 (Verslagje onderaan)

Filosofische Ontmoetingen - Herfstontmoeting

Hoe betrouwbaar is informatie?

Ik was ooit voor een kort verblijf in de VS. Op de lokale radio hoorde ik een predikant van de evangelische kerk zeggen: "Er zijn wetenschappers die zeggen dat de aarde 4,6 miljard jaar oud is, maar er zijn ook wetenschappers die beweren dat ze zes duizend jaar oud is. Wie moet je dan geloven?"

Het antwoord hier is niet zo moeilijk. De wetenschappelijke evidentie laat hier geen twijfel toe. Je kan dus terecht stellen dat dit geen kwestie is van 'geloven'. Die vraag zit al fout. Toch is daar nog niet iedereen van overtuigd, zie maar eens hier.

Meestal zijn de dingen wel niet zo evident. De werkelijkheid heeft doorgaans vele facetten.

Fact check

Als we in Google het trefwoord 'Fact check' invoeren, krijgen we heel wat links op het scherm. Zo is er een Amerikaanse organisatie www.factcheck.org waarop verschillende beweringen, gemaakt door politici en andere beleidsmakers uit de VS, op hun juistheid worden getoetst. Er bestaan bijvoorbeeld verschillende websites waar je naar toe wordt geleid met de trefwoorden 'Fact check Trump speech', zie bijvoorbeeld http://www.factcheck.org/2016/07/factchecking-trumps-big-speech/. Dat artikel wordt ingeleid met:

• "CLEVELAND — In accepting his party’s nomination for president, Donald Trump said “here, at our convention, there will be no lies.” But we found plenty of instances where Trump twisted facts or made false claims.

Ook voor uitspraken door Belgische politici en beleidsmakers bestaat er zo'n Fact Check pagina: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/factcheck/. Zo zou België bijvoorbeeld de derde hoogste vermogensbelasting hebben:

• Tegenstanders van een vermogenswinstbelasting zwaaien met rapporten waaruit moet blijken dat de vermogens in ons land al heel zwaar belast worden. Wie de cijfers even onder de loep neemt, snapt meteen: hier klopt niets van.

Iedere werkelijkheid steunt op vele aspecten

Wanneer we wat dieper ingaan op de vele voorbeelden die je op deze 'Fact check' website vindt, dan is het minste dat je kan zeggen dat de waarheid altijd veel genuanceerder is dan hoe ze gebracht wordt.

In sommige gevallen wordt de waarheid bewust verdraaid. Er worden ronduit gelogen en is er kwade wil in het spel. Maar veelal komt men ook anders tot verschillende lezingen van de werkelijkheid. Een feit heeft immers meestal vele oorzaken die allemaal op een of andere wijze bijdragen. Afhankelijk van welke facetten men sterk belicht en welke andere men onderbelicht (of helemaal niet meeneemt), komt men al snel tot andere conclusies. De emotionele betrokkenheid op de dingen speelt hier dan meestal een veel grotere rol dan men naar buiten wil toegeven.

Het verifiëren van de feiten is daarom een eerste belangrijke stap, maar zal toch niet altijd toelaten om te kiezen voor de ene of de andere benadering van de werkelijkheid.

Hoe komen we daar uit?

Het is eigenlijk een onmogelijke opdracht om voor de meeste feiten die we vernemen, voor wat ons verteld wordt, zelf uit te maken wat nu juist is en wat niet? We kunnen niet anders dan vertrouwen in anderen, die beter op de hoogte zijn, die specialist zijn ter zake, ...

Maar daarmee is zelfs het eerste probleem nog niet van de baan! Hoe komen we daar uit, als individu, als gemeenschap?

Dat is de vraag die op de eerste bijeenkomst, op zondag 25 september 2016, centraal stond. Dat het een belangrijke vraag is, zou duidelijk moeten zijn wanneer je nog eens terug kijkt naar de link over de speech van Trump bij zijn nominatie. Hij kan op grond van een leugenachtig betoog, de machtigste man van de wereld worden!

Het programma zag er als volgt uit:

  14:30u Onthaal met koffie (en andere dranken)
  15:00u We kijken samen naar de film 'Merchants of doubt' (zie verder)
  16:30u Pauze
  17:00u Gespreksronde
  18:15u Verdere afspraken
  18:30u Broodmaaltijd
  20:00u Einde
  

Toelichting bij de documentaire:

"The troubling story of how a cadre of influential scientists have clouded public understanding of scientific facts to advance a political and economic agenda."

Deze film is een documentaire die gebaseerd is op het gelijknamige boek van Naomi Oreskes en Erik Conway. Er wordt aangetoond hoe de wetenschap misbruikt wordt om het het publiek te misleiden over zaken zoals het gevaar van het gebruik van DDT, de risico's verbonden aan het roken van tabak, zure regen, het klimaat en de opwarming van de aarde.

Telkens gaat het over inzichten waarover de wetenschap al lang een consensus heeft bereikt, maar waarbij sommige wetenschappers, met vergaande politieke connecties, campagnes op touw zetten om hierover het publiek te misleiden. We zien hoe de ideologie van het vrije markt fundamentalisme, geholpen door een collaborerende media, de mensen hebben misleid omtrent de meest indringende problemen van deze tijd.

Aanvulling: Hoe actueel de problematiek is, kun je lezen in dit artikel op de website van DeWereldMorgen. Het is meteen ook een aanzet naar de volgende bijeenkomst over Democratie op 20 november 2016!

Beknopt verslag van deze bijeenkomst

Deze namiddag vond plaats bij Alfons Van Daele, Huttelaan 22, Heverlee. We waren met 14 deelnemers. Mensen uit verscheidene kringen en met een verschillende achtergrond.

Iedereen was ruim op tijd aanwezig zodat mensen die elkaar niet kenden, konden kennismaken. Maar dat was toch vrij beperkt. Het weer zat goed mee zodat we nog buiten konden zitten.

Om 15:00u zijn we begonnen met het kort overlopen van het programma van de namiddag. En dan gestart met het bekijken van de film.

Reeds van bij de pauze werd er volop gediscussieerd. Zie de foto's. En eigenlijk is er levendig gediscussieerd tot en met het avondeten! Op de blog vind je daarover inhoudelijk meer. Je wordt uitgenodigd om een kijkje te nemen op deze blog en er deel te nemen aan de verdere discussies over dit onderwerp.

Wie niet aanwezig kon zijn, noch op deze bijeenkomst op 25 september, noch op de herhalingsbijeenkomst op 9 oktober 2016, en toch de film zou willen bekijken, kan die bij mij ontlenen. Stuur een mail om dit aan te vragen.

Ik had voor de discussie een paar vragen voorbereid, zie de slides. Je vindt op deze slides nog tien geboden van de logica. Daar hebben we even bij stil gestaan om vast te stellen dat in vele discussies daar dikwijls tegen gezondigd wordt.

Op de laatste slide staat ook de aankondiging voor de volgende bijeenkomst, de winterontmoeting op zondag 20 november.